Hoe werkt het?

Het druivenras Verdejo is onlosmakelijk verbonden met Rueda in Spanje. Dat is een wat hoger gelegen gebied in het koele noordenwesten van het land, vlak bij de grens met Portugal. De naam (Verde is groen in het Spaans) is gebaseerd op zijn felgroene druifjes maar verraadt ook al een beetje zijn typische ‘groene’ smaak. Want Verdejo’s intense geur en smaak worden gekenmerkt door groene appel, limoen, venkel en gras. De wijn heeft frisse appelzuren en is puur fruit.

Met de Verdejo symboliseren we alle sappige, frisse wijnen die puur fruit zijn met een stuivende geur en veel smaak. Zoals Sauvignon Blanc met zijn impressies van groene appel, grapefruit, kruisbes, passiefruit, gras, tomatenblad en buxus. Of Riesling met zijn tonen van groene en gele appel, citroen en limoen, rabarber en citroenzeste.

Ze zijn vaak wat lichter wat alcohol betreft en populair als aperitief maar combineren ook goed bij salades en pittige gerechten, vooral uit de Oosterse keuken. Maar let op: door hun uitgesproken karakter zijn het vaak ook ‘love or hate’ wijnen en voor een feestje – waar je ‘allemansvrienden’ wilt schenken die iedereen wel lekker vindt – zijn ze doorgaans minder geschikt. Als je wilt weten, wat je daarvoor wel zou kunnen inzetten, adviseer ik je de volgende episode.

Custoza ligt tien kilometer ten westen van de Noord-Italiaanse vestingsstad Verona op 10 kilometer ten zuiden van het Gardameer. Deze modelwijn is een blend van maar liefst zeven verschillende druivenrassen (waaronder garganega, cortese, trebbiano en friulano) en onderscheidt zich van de eerste witte modelwijn, de Verdejo uit Rueda, door zijn meer ingetogen geur en smaak. Geen uit het glas stuivende aroma’s derhalve, en ook wat zuren betreft ietsje rustiger. Maar ze zijn wel puur fruit en heel elegant met veel frisheid.

Met de Monte del Frá Custoza symboliseren we alle frisse wijnen met een ingetogen geur van citrus zonder (veel) invloed van hout. Zoals Soave uit hetzelfde gebied (Veneto) en deels gemaakt van dezelfde druivenrassen, met zijn citrustonen en toets van kruiden en amandel. Of denk aan Albariño (uit Galicia in Noord-Spanje), aan Falanghina (uit Campania in Zuid-Italië), Chenin Blanc (uit de Loire) of de Rosenweg Grüner Veltliner van Huber bijvoorbeeld (uit Traisenthal in Oostenrijk).

Ze zijn niet zwaar wat alcohol betreft en populair als aperitief maar combineren bij uiteenlopende gerechten zolang als het maar niet te pittig of gekruid is. Vanwege hun minder uitgesproken stijl en hun brede inzetbaarheid aan tafel, zijn dit ideale wijnen voor een feestje – waar je ‘allemansvrienden’ wilt schenken die iedereen lekker vindt. Als deze stijl je echter te elegant is, en je zin hebt in een meer gespierde witte wijn, adviseer ik je de volgende episode te kijken.

Uit het hart van de Languedoc-Roussillon in Zuid-Frankrijk, tussen Montpellier en Béziers, komt deze zonovergoten Chardonnay. Het Mediterrane klimaat met vele zonuren en zomerse warmte zorgt voor (tropisch) rijp fruit, zachte zuren en een vollere smaak. Die wordt nog versterkt doordat de wijnmaker de wijn deels op (nieuwe) eiken vaten rijpt voor extra vanillesmaak en meer mondgevoel. De wijn heeft een ingetogen geur en smaak die wel voller en complexer is dan de eerste twee modelwijnen.

Met de L’Arjolle Équilibre Chardonnay symboliseren we alle rijpe, volle wijnen met een ingetogen maar rijke geur en smaak, meestal met wat tropische tonen en invloed van houtrijping (zoals vanille, toast en butterscotch). Deze Chardonnay vertegenwoordigt ook de betere Chardonnays uit de Nieuwe Wereld (Zuid-Afrika, Chili, Argentinië, Californië en Australië) en Spanje, en andere druivenrassen die zich lenen voor houtrijping zoals de betere Chenin Blancs uit Zuid-Afrika.

Ze zijn niet zwaar maar rijper, voller en rijker dan de andere witte modelwijnen, vaak ook met wat meer alcohol. Het zijn witte wijnen die perfect combineren bij gerechten die gebakken zijn of gegrild, zoals zeetong, kip van het spit en kalfsrollade. Vanwege hun rijke stijl zijn dit ideale wijnen voor een diner maar minder geschikt voor feestjes – waar je ‘allemansvrienden’ wilt schenken die iedereen lekker vindt. Als deze stijl achteraf te rijk naar je zin is, en je zin hebt in een iets lichtere witte wijn, adviseer ik je de episode van Modelwijn 2 te kijken.

In Duitsland heet Pinot Noir Spätburgunder. Het staat vooral aangeplant in de iets warmere delen van het land zoals de Pfalz en Baden in het zuiden. Duitse Pinot Noir heeft veel fruit van rode kers, pruim en aalbes en vaak ook een kruidige toets (zoals in kruidnagel). Kwalitatief kunnen ze wedijveren met de beste Bourgognes maar qua stijl zijn ze lichtvoetiger, met meer frisheid en meer rood fruit dan de aardse Bourgognes. Van alle rode wijnen zijn Spätburgunders het meest slank, levendig en elegant.

Met de Spätburgunder van Von der Mark symboliseren we dan ook de ‘doordrinkers’ onder de rode wijnen. Rode wijnen met parfum en kruidigheid die sappig zijn (vanwege de frisse zuren) en soepel drinken (met zachte tannine) met volop rood fruit zonder heel veel alcohol of houttonen. Deze Spätburgunder vertegenwoordigt ook Pinot Noirs uit Alto Adige en de Nieuwe Wereld maar ook Beaujolais, Valpolicella, Sankt Laurent en Schiava.

Ze zijn niet zwaar wat alcohol betreft en populair als aperitief maar combineren ook bij uiteenlopende gerechten zo lang als het maar niet te zwaar of complex is. Vanwege hun lichtere stijl en hun brede inzetbaarheid aan tafel, zijn dit ideale wijnen voor een feestje – waar je ‘allemansvrienden’ wilt schenken die iedereen lekker vindt. Als deze stijl je echter te elegant is, en je zin hebt in een meer gespierde rode wijn, adviseer ik je de volgende episode te kijken.

De Syrah, Grenache en Marselan voor deze wijn komen uit het achterland van Nîmes, op de grens van zuidelijke Rhône en de Provence. De wijnranken staan aangeplant op een zanderige bodem die bezaaid is met kiezels en rolkeien (de zogenaamde Grès). De combinatie van het Mediterrane klimaat met de aanwezigheid van de rolkeien zorgt voor warmte overdag én ’s nachts en daarmee voor volledig rijp fruit met veel rondeur, een volle smaak en zachte tannine.

Deze Zuid-Rhône-blend staat model voor alle rode wijnen met fruit, body en mondgevoel en ook wat alcohol-pit. Het zijn rode wijnen met veel primair fruit zoals bes, kers en pruim, zonder (al te veel) houtinvloed maar wel met veel smaak, die zoetrijp is en voorzien van een kenmerkende kruidigheid (die we in Zuid-Frankrijk garrigues noemen). Wijnen zoals veel Côtes-du-Rhône, GSM-blends uit de Nieuwe Wereld, Malbec uit Mendoza, Shiraz(-blends) uit Zuid-Afrika, Blauer Zweigelt uit Oostenrijk en Joven of Roble uit Spanje.

Het zijn stevige wijnen met veel smaak die gedomineerd door zoetrijp fruit en een bepaalde kruidigheid, met veel body en mondgevoel. Het zijn typische eetwijnen met iets bredere fruitheupen zonder hout die mede vanwege hun kruidigheid breed inzetbaar zijn aan (de Mediterrane) tafel, vooral bij vleesgerechten, gestoofd en gekruid, paella en de Cayun keuken.

Negroamaro is een inheems ras uit het Zuid-Italiaanse Puglia dat goed tegen de droogte kan en vanwege zijn diepe kleur, tannine en paarse fruit vooral als mengdruif populair is, met name met Primitivo, Malvasia Nera, Sangiovese en Montepulciano. De naam zou van de Italiaanse woorden ‘negro’ (zwart) en ‘amaro’ (bitter) kunnen komen, maar ook van de Latijns-Griekse combinatie ‘pikzwart’. De betere Negroamaro’s kunnen op fles complexe aroma’s ontwikkelen met specerijen als kruidnagel, kaneel en piment.

Deze Negroamaro staat model voor alle zonovergoten rode wijnen uit droge en warme klimaten in de wereld. Wijnen met lage zuren, hoog alcohol, en rijpe, versmolten tannine. Soms opgevoed op eiken dat overigens zelden een dominante rol speelt in de smaak en stijl. Wijnen met volle body, zondoorstoofd fruit, specerijen en alcoholpit. Zoals rijpere zuidelijke Rhône blends als Chateauneuf-du-Pape, Monastrell uit het achterland van Valencia, Zinfandel uit California en veel Zuid-Italiaanse rode blends.

Dit zijn de krachtpatsers van de wijnwereld. Wijnen met spierballen, met veel smaak, een volle body (en het nodige alcohol), rijpe, zachte tannine en zondoorstoofd fruit en specerijen. Ze kunnen de rijkste gerechten aan, en heel veel sauzen, ideale begeleiders van uiteenlopend wild, van patrijs tot aan hert, ree en wildzwijn. Maar denk ook aan truffels, ratatouille en champignons.

Op vijftig kilometer van de stad Bordeaux aan de zogenaamde ‘rechteroever’ van de Gironde liggen de wijngaarden van Château Cap Saint-Martin. Bordeaux zijn bijna altijd ‘blends’ die aan de rechterover gedomineerd worden door Merlot. Deze Côtes de Bordeaux is zelfs 90 procent Merlot aangevuld met 5 procent van ieder Cabernet Sauvignon en Malbec. Samen geven ze een klassieke Bordeaux met lichte houttoets en kruidigheid. Een klassieker die het zowel goed doet aan tafel als buiten de maaltijd om.

Deze Côtes de Bordeaux staat model voor alle klassieke, rode wijnen met ruggengraat en tanninestructuur. Op traditionele wijze gemaakt; handgeplukt met een langzame gisting en lange inweking op de schillen. Dit om die onmiskenbare Bordeaux-stijl te krijgen met zijn karakteristieke tannine. Denk aan andere klassieke wijnen als (Haut) Médoc, Chianti, Agiorgitiko, Barolo en Bandol; klassiek, tanninerijk en krachtig.

Het zijn tevens wijnen waar rijpheid doorgaans perfect wordt beteugeld door fraîcheur. Die nooit zwaar of vermoeiend zijn. Elegante wijnen dus, voor aan tafel met veel reserve en tannine waarbij de decanteerkaraf een nuttige assistentie kan leveren. Ideale begeleiders van steak béarnaise, beef Stroganoff en traditionele entrecote, gesneden van het rib.

Dit is een zeer gemengde categorie met buitengewoon uiteenlopende wijnen, wijnstijlen, smaken en kwaliteiten. Wat ze gemeen hebben, is dat ze de avontuurlijke geest aanspreken. Liefhebbers die buiten de begaande paden willen denken, die willen ontdekken. Of dat nu speciaal gemaakte zoete of mousserende wijnen zijn, of wijnen die onder extreme omstandigheden of op afwijkende manieren worden gemaakt zoals die uit kleistenen amfora’s, lagares, of die biologisch zijn. Of bio-dynamisch. Wijnen die niet geklaard en/of gefilterd zijn of opzettelijk geoxideerd. Je kunt het zo gek niet bedenken of het zit in deze ‘buitencategorie’. Orange wijnen van witte druivenrassen maar gemaakt zoals rode wijnen, natuurwijnen, en zelfs wijnen die opzettelijk oxidatief zijn. Maar het kunnen ook obscure, inheemse, zeldzame druivenrassen zijn waar je nog nooit van gehoord hebt, en niets bij kunt voorstellen. Hoe het ook zij, dit is de categorie voor de avontuurlijk ingestelde liefhebber die zijn of haar wijnhorizon wat wil verbeden.
Durf jij het ook?